ល្បុក្កតោ - ក្បាច់គុនខ្មែរ
ល្បុក្កតោប្រែថា បុកតោ និងខ្លា។ វាតំណាងឱ្យការវាយលុកដ៏ខ្លាំងក្លារបស់សិល្បៈក្បាច់គុន។
ល្បុក្កតោ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគុនល្បុក្កតោ គឺជាក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរមួយប្រភេទ ដែលបានបន្សល់ទុកជាច្រើនជំនាន់។ ជាមួយនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលមានអាយុកាលជាងមួយពាន់ឆ្នាំ ល្បុក្កតោគឺជាប្រព័ន្ធប្រយុទ្ធដ៏ទូលំទូលាយដែលរួមបញ្ចូលនូវបច្ចេកទេស ជំនាញ និងប្រពៃណីយ៉ាងទូលំទូលាយ។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់ពីប្រភពដើម បច្ចេកទេស វិធីសាស្រ្តហ្វឹកហាត់ និងសារៈសំខាន់នៃវប្បធម៌របស់ល្បុក្កតោ ដោយបង្ហាញឱ្យឃើញនូវទម្រង់ក្បាច់គុនដ៏ពិសេសនេះ។
### ប្រភពដើមនៃក្បាច់គុនល្បុក្កតោ
ល្បុក្កតោរម្លឹកពីដើមកំណើតរបស់វាត្រឡប់ទៅអាណាចក្រខ្មែរបុរាណ ដែលធ្លាប់គ្រប់គ្រងលើអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាច្រើន រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នផងដែរ។ ឫសគល់នៃល្បុក្កតោអាចរកឃើញនៅក្នុងការហ្វឹកហ្វឺនយោធា និងបច្ចេកទេសប្រយុទ្ធដែលប្រើដោយអ្នកចម្បាំងខ្មែរ ដើម្បីការពារនគរ និងច្បាំងឈ្នះសត្រូវរបស់ពួកគេ។ យូរៗទៅ បច្ចេកទេសទាំងនេះបានវិវត្តន៍ និងត្រូវបានចម្រាញ់ចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធល្បុក្កតោ ដែលយើងឃើញសព្វថ្ងៃនេះ។
យោងទៅតាមរឿងព្រេង ល្បុក្កតោត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយព្រះអាទិទេពព្រះបាទជាន់ជុំ ដែលបានបង្រៀនសិល្បៈដល់ក្រុមសត្វដែលជ្រើសរើសដើម្បីជួយពួកគេការពារខ្លួនពីកម្លាំងឈ្លានពាន។ ឈ្មោះ "ល្បុក្កតោ" មកពីពាក្យខ្មែរថា "បុក" និង "តោ" (តោ) ដែលតំណាងឱ្យអំណាច និងភាពសាហាវនៃក្បាច់គុន។
### បច្ចេកទេសល្បុក្កតោ
ល្បុក្កតោត្រូវបានគេស្គាល់ថាសម្រាប់អារេដ៏ធំទូលាយនៃការវាយប្រហារ ការចាប់ ការបោះ និងបច្ចេកទេសអាវុធ។ អ្នកហាត់ល្បុក្កតោរៀនប្រើដងខ្លួនទាំងមូលជាអាវុធ ប្រើកណ្តាប់ដៃ ទាត់ កែង ជង្គង់ និងកណ្តាប់ដៃផ្សេងៗដើម្បីវាយប្រហារគូប្រកួត។ ក្រៅពីបច្ចេកទេសដៃទទេ ល្បុក្កតោក៏រួមបញ្ចូលការហ្វឹកហាត់ដោយប្រើអាវុធបុរាណដូចជា ដាវ ដំបង កាំបិត និងទំពក់។
លក្ខណៈពិសេសប្លែកមួយរបស់ល្បុក្កតោគឺការប្រើប្រាស់ចលនា និងបច្ចេកទេសដែលបំផុសគំនិតដោយសត្វ។ អ្នកហាត់រៀនធ្វើត្រាប់តាមចលនារបស់សត្វដូចជា ខ្លា សត្វក្រៀល ពស់ និងដំរី ដោយបញ្ចូលភាពរហ័សរហួន កម្លាំង និងភាពសាហាវរបស់ពួកគេទៅក្នុងក្បាច់ប្រយុទ្ធរបស់ពួកគេ។ ទម្រង់សត្វទាំងនេះមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យល្បុក្កតោមានភាពទាក់ទាញប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបន្ថែមភាពស៊ីជម្រៅ និងភាពស្មុគស្មាញដល់សិល្បៈផងដែរ។
### វិធីសាស្រ្តបណ្តុះបណ្តាល
ការហ្វឹកហ្វឺនល្បុក្កតោគឺមានភាពម៉ត់ចត់ និងទាមទារ ទាមទារនូវវិន័យ ការលះបង់ និងការតស៊ូ។ សិស្សចាប់ផ្តើមដោយរៀនពីគោលជំហរមូលដ្ឋាន ជើងទាត់ និងក្បាច់គុនល្បុក្កតោ បណ្តើរៗទៅរកបច្ចេកទេសទំនើបៗ និងបន្សំ។ ស្ប៉ា និងសមយុទ្ធដៃគូគឺជាផ្នែកសំខាន់មួយនៃការបណ្តុះបណ្តាល ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកអនុវត្តសាកល្បងជំនាញរបស់ពួកគេនៅក្នុងបរិយាកាសដែលបានគ្រប់គ្រង។
ក្រៅពីការហ្វឹកហាត់កាយសម្បទា ល្បុក្កតោក៏សង្កត់ធ្ងន់លើការអភិវឌ្ឍផ្លូវចិត្ត និងស្មារតី។ អ្នកបដិបត្តិត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យបណ្ដុះនូវគុណធម៌ដូចជា ភាពរាបទាប ការគោរព និងភាពស្មោះត្រង់ ទាំងក្នុង និងក្រៅសាលបណ្តុះបណ្តាល។ ការធ្វើសមាធិ និងលំហាត់ដកដង្ហើម ជារឿយៗត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាល ដើម្បីជួយសិស្សផ្តោតអារម្មណ៍ និងអភិវឌ្ឍកម្លាំងខាងក្នុង។
### សារៈសំខាន់នៃវប្បធម៌
ល្បុក្កតោជាកន្លែងពិសេសមួយក្នុងវប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលបម្រើជានិមិត្តរូបនៃអត្តសញ្ញាណជាតិ និងភាពធន់។ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1970 ទិដ្ឋភាពជាច្រើននៃវប្បធម៌ខ្មែរ រួមទាំងល្បុក្កតោត្រូវបានបង្ក្រាប និងស្ទើរតែបាត់បង់។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានការចាប់អារម្មណ៍ជាថ្មី ក្នុងការរស់ឡើងវិញ និងថែរក្សាក្បាច់គុនបុរាណនេះ។
សព្វថ្ងៃនេះ ល្បុក្កតោមិនត្រឹមតែអនុវត្តជាទម្រង់ការពារខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជាមធ្យោបាយតភ្ជាប់ជាមួយមរតក និងប្រពៃណីខ្មែរផងដែរ។ ការប្រកួតប្រជែងនិងការធ្វើបាតុកម្មត្រូវបានធ្វើឡើងជាប្រចាំដើម្បីបង្ហាញពីជំនាញនិងបច្ចេកទេសរបស់អ្នកហាត់ល្បុក្កតោទាក់ទាញទស្សនិកជនទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ល្បុក្កតោត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិរបស់អង្គការយូណេស្កូ ដោយទទួលស្គាល់ពីសារៈសំខាន់ និងតម្លៃវប្បធម៌របស់វា។
### សេចក្តីសន្និដ្ឋាន
ល្បុក្កតោ ដែលមានប្រវត្តិដ៏សម្បូរបែប បច្ចេកទេសចម្រុះ និងសារៈសំខាន់នៃវប្បធម៌ គឺជាសិល្បៈក្បាច់គុនមិនដូចអ្វីផ្សេងទៀតឡើយ។ ល្បុក្កតោបន្តរីកចម្រើនក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងក្រៅប្រទេសដោយទាក់ទាញទស្សនិកជនដោយភាពស្រស់ស្អាត និងថាមពល។ នៅពេលដែលមនុស្សកាន់តែច្រើនស្វែងយល់ និងពេញចិត្តចំពោះសិល្បៈល្បុក្កតោ កេរ្តិ៍ដំណែលរបស់វាប្រាកដជានឹងស្ថិតស្ថេរអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំទៅមុខទៀត។